Ομιλείτε Ελληνικά; Ομιλούν Ελληνικά (Μέρος 2ο)

Μήπως όλοι μιλάνε Ελληνικά και δεν το …ξέρουν;

Γίνεται αρκετή συζήτηση για την “εισβολή” ξένων λέξεων στο λεξιλόγιό μας. Παρόλο που εν μέρει αυτό είναι σωστό, έχετε προσέξει ποτέ πόσες ξένες λέξεις έχουν ελληνικές ρίζες; Είναι (όσο κι αν ακούγονται πολλές), περισσότερες από 150.000 αγγλικές, 180.000 γαλλικές και αρκετές δεκάδες χιλιάδες σε άλλες γλώσσες.- Διαμαρτύρονται πολλοί για τη χρήση της λέξης “στυλό”. Κι όμως είναι γαλλική λέξη με ελληνική ρίζα.

- στυλογράφος = stylographe στα Γαλλικά, που συντομεύτηκε σε stylo και επέστρεψε έτσι στην Ελλάδα.

- paper = χαρτί…. αλλά προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “πάπυρος” όπως και το γαλλικό papier

- message = το μεσάζον (κάτι που μεσολαβεί κατά την επικοινωνία και τη συνδιαλλαγή μεταξύ δύο ατόμων)

messenger = ο μεσάζων

Κανονικά παλιά αναφερόταν σαν “message text” (δηλαδή μεσάζον κείμενο) αλλά η λέξη text παραλείπεται πια.

- η γαλλική λέξη προφίλ (profil) προέρχεται από το πρόθεμα προ- και τη λέξη φίλιος, δηλαδή “δικός μου, φιλικός προς εμένα” και σε ελεύθερη μετάφραση θα σήμαινε “πρόλογος για μένα, δηλαδή πριν με γνωρίσεις κατ’ ιδίαν”

- Όλες σχεδόν οι ελληνικές προθέσεις (εν-, εξ-, από-, επί-, προ-, παρά-, μετά-, ομο-) έχουν περάσει αυτούσιες στις περισσότερες ξένες γλώσσες, σχηματίζοντας χιλιάδες λέξεις

π.χ. en στα Γαλλικά, in στα Αγγλικά = εν (Ελληνικά)

pro, apo κ.ά.

- το Αγγλικό “is” αποτελεί συντομογραφία του “ίστημι”, όπως και το γερμανικό “ist”

- night… προέλευση από τη “νύχτα”

- eglise (Γαλλικά) = εκκλησία

αλλά ακόμα και το – φαινομενικά άσχετο – αγγλικό church προέρχεται από τα Ελληνικά ξεκίνησε από τα Αρχαία Ελληνικά σαν κυριακόν (ο οίκος του Κυρίου) έγινε στα Αρχαία Αγγλικά “cirice”, στα Μεσαιωνικά Αγγλικά “chirche” και στα Νέα Αγγλικά “church”

- venir (Γαλλικά) = βαίνω, πηγαίνω (βλ. επίσης και το “vamos”)

- ecouter (Γαλλικά) = ακούω

ecoutez = ακούτε και προφέρεται σχεδόν το ίδιο…

- pain -> πόνος

- super = υπέρ

(λέξεις που με το πολυτονικό σύστημα το πρώτο φωνήεν έπαιρνε δασεία, έχουν μεταφερθεί στις ξένες γλώσσες με -s-, -h- ή -w- στην αρχή… π.χ.ύδωρ -> water)

Το ίδιο και με το sub = υπό

- Η αντωνυμία “με” πέρασε όπως είναι σαν “me” στα Αγγλικά και στα Γαλλικά

- το heart προέρχεται από το αρχαίο κέαρ (καρδιά),

από όπου έχει επίσης προέλθει το αγγλικό core, το γαλλικό coeur, το ισπανικό corazon, το ιταλικό cuore κ.ά.

- το ελληνικό “εστί (αυτός/αυτή)” το βλέπουμε σαν “est (il/elle)” στα Γαλλικά

- escalier (Γαλλικά) = σκάλα ή scale στα Αγγλικά

- Το σενάριο το θεωρούμε ξένη λέξη Προήλθε όμως από το scene (Ελληνικά: σκηνή) -> scenario -> σενάριο

- exist (Αγγλικά) ή exister (Γαλλικά) = εξίστημι

- miel (Γαλλικά) = μέλι

- το ελληνικό και το γαλλικό πολυτονικό σύστημα με τις οξείες, βαρείες, περισπωμένες κλπ. έχουν πολύ παρεμφερείς κανόνες και δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι τους δανείστηκε από τα Αρχαία Ελληνικά (μήπως από εκεί προέρχεται και η αδυναμία των Γάλλων γι’ αυτά?)

- crisis/critical = κρίση/κρίσιμος

- sketch = σχέδιο

- all = όλα

- anchor = άγκυρα

- η λέξη turbo προέρχεται από την τύρβη (ταραχώδης και ταχύτατη περιστροφή)

 Ας προχωρήσουμε όμως και λίγο παραπέρα... Παρακάτω παρατίθεται ένας ενδεικτικός κατάλογος ελληνικών λέξεων που οι διάφορες επιστήμες , οι χώροι της πνευματικής δημιουργίας αλλά και άλλοι τομείς της καθημερινότητας  χρησιμοποιούν στην ορολογία τους και την πρακτική τους: 

philanthropy	φιλάνθρωπος
chronometer	χρονόμετρο
democracy	δημοκρατία
morphology	μορφολογία
sympathy	συμπάθεια
pedagogue	παιδαγωγός
philosophy	φιλοσοφία
polyphonic	πολυφωνία
academy	ακαδημία
acme	ακμή, δόξα
acropolis	ακρόπολη
aerodrome	αεροδρόμιο
aeroplane	αεροπλάνο
air	αέρας
allergy	αλλεργία
alphabet	αλφάβητο
amnesia	αμνησία
anaemia	αναιμία
amphibian	Αμφίβιο
analysis	Ανάλυση
anatomy	Ανατομία
angel	Άγγελος
antagonism	Ανταγωνισμός
anorexia	Ανορεξία
apocalypse	Αποκάλυψη
apostasy	Απόσταση
archaeology	Αρχαιολογία
architect	Αρχιτέκτονας
aroma	Άρωμα
arithmetic	Αριθμητική
asphyxia	Ασφυξία
asthma	Άσθμα
astronomy	αστρονομία
athlete	Αθλητής
atmosphere	Ατμόσφαιρα
atom	Άτομο
autobiography	Αυτοβιογραφία
autonomous	Αυτόνομος
bacterium	Βακτήριο
baritone	Βαρύτονος
barometer	Βαρόμετρο
basic	Βασικός
Bible	Βίβλος
bibliography	Βιβλιογραφία
biochemistry	Βιοχημεία
biography	Βιογραφία
biology	Βιολογία
blasphemy	Βλασφημία
call	Καλώ
captain	Καπετάνιος
card	Κάρτα
cataclysm	Κατακλυσμός
catalogue	Κατάλογος
catastrophe	Καταστροφή
category	Κατηγορία
catholic	Καθολικός
cell	Κελί
centre	Κέντρο
ceramic	Κεραμικός
chameleon	Χαμαιλέοντας
chaos	Χάος
character	Χαρακτήρας
choreography	Χορογραφία
Christ	Χρηστός
chromosome	Χρωμόσωμα
chronological	Χρονολογικός
chronometer	Χρονόμετρο
cinema	Σινεμά (κινηματογράφος)
clinic	Κλινική
code	Κώδικας
Comedy	Κωμωδία
comic	Κωμικός
cosmos	Κόσμος
cost	Κόστος
crisis	Κρίση
criterion	Κριτήριο
crystal	Κρύσταλλο
cycle	Κύκλος
cyclone	Κυκλώνας
cylinder	Κύλινδρος
Decalogue	Δεκάλογος
democracy	Δημοκρατία
demon	Δαίμονας
dermatology	Δερματολογία
diabetes	Διαβήτης
diagnosis	Διάγνωση
diagram	Διάγραμμα
dialogue	Διάλογος
diameter	Διάμετρος
diamond	Διαμάντι
diaphragm	Διάφραγμα
dichotomy	Διχοτόμος
dictator	Δικτάτορας
diet	Δίαιτα
dinosaur	Δεινόσαυρος
dioxide	Διοξείδιο
diploma	Δίπλωμα
dolphin	Δελφίνι
disc	Δίσκος
double	Διπλός
dynamite	Δυναμίτης
dynasty	Δυναστεία
dyspepsia	Δυσπεψία
eclipse	Έκλειψη
economic	Οικονομικός
ecology	Οικολογικός
ecumenical	Οικουμενικός
egoism	Εγωισμός
elastic	Ελαστικός
electric	Ηλεκτρικός
elephant	Ελέφαντας
emporium	Εμπόριο
energy	Ενέργεια
enigma	Αίνιγμα
enzyme	Ένζυμο
episode	Επεισόδιο
epoch	Εποχή
ethnic	Εθνικός
exodus	Έξοδος
exotic	Εξωτικός
fanatic	Φανατικός
fantasy	Φαντασία
galaxy	Γαλαξίας
genesis	Γέννηση
George	Γεώργιος
geography	γεωγραφία
geometry	Γεωμετρία
geology	Γεωλογία
gymnasium	Γυμνάσιο
harmony	Αρμονία
helicopter	Ελικόπτερο
hero	Ήρωας
hippopotamus	Ιπποπόταμος
history	Ιστορία
hippodrome	Ιππόδρομος
hour	Ώρα
hysteria	Υστερία
hydrophobia	Υδροφοβία
idea	Ιδέα
ideology	Ιδεολογία
ironic	Ειρωνικός
isosceles	Ισοσκελές
isthmus	Ισθμός
kilo	Κιλό
kilogram	Χιλιόγραμμο
kilometre	Χιλιόμετρο
kinetic	Κινητικός
kleptomania	Κλεπτομανία
lava	Λάβα
labyrinth	Λαβύρινθος
logic	Λογικό
logistics	Λογιστικά
magic	Μαγικό
magnet	Μαγνήτης
mathematics	Μαθηματικά
megalomania	Μεγαλομανία
megaphone	Μεγάφωνο
melancholia	Μελαγχολία
melodic	Μελωδικό
metallic	Μεταλλικό
metabolism	Μεταβολισμός
metamorphosis	Μεταμόρφωση
meteorology	Μετεωρολογία
meteorite	Μετεωρίτης
meter	Μέτρο
microbiology	Μικροβιολογία
micro organism	Μικροοργανισμός
microphone	Μικρόφωνο
microscope	Μικροσκόπιο
monastery	Μοναστήρι
museum	Μουσείο
music	Μουσική
myopia	Μυωπία
mysterious	Μυστήριος
mystic	Μυστικό
myth	Μύθος
nectar	Νέκταρ
news	Νέα
nerve	Νεύρα
neurasthenia	Νευρασθένεια
nostalgia	Νοσταλγία
oasis	Όαση
octopus	Χταπόδι
oesophagus	Οισοφάγος
Oedipus complex	Οιδιπόδειο σύμπλεγμα
Olympic	Ολυμπιακός
ophthalmic	Οφθαλμικός
oligarchy	Ολιγαρχία
orchestra	Ορχήστρα
organize	Οργανώνω
orthodox	Ορθόδοξος
orthographic	Ορθογραφικός
oxygen	Οξυγόνο
Paleolithic	Παλαιολιθικό
pandemonium	Πανδαιμόνιο
panther	Πάνθηρας
parallel	Παράλληλος
parasite	Παράσιτο
pathology	Παθολογία
perimeter	Περίμετρος
pharmacology	Φαρμακολογία
phenomenon	Φαινόμενο
philology	φιλολογία
philosophy	Φιλοσοφία
phobia	Φοβία
phosphorous	Φωσφόρος
philanthropy	φιλανθρωπία
photo	Φωτογραφία
physiotherapy	Φυσιοθεραπεία
plural	Πλήθος, πληθυντικός
plectrum	Πλήκτρο
pneumonia	Πνευμονία
polygon	Πολύγωνο
practice	Πρακτική
problem	Πρόβλημα
prognosis	Πρόγνωση
psychology	Ψυχολογία
psychotherapy	ψυχοθεραπεία
pyramid	Πυραμίδα
pyrotechnics	πυροτέχνημα
radio	Ραδιόφωνο
rhythm	Ρυθμός
schizophrenia	Σχιζοφρένεια
school	Σχολείο
stadium	Στάδιο
stalactite	Σταλακτίτης
stalagmite	Σταλαγμίτης
stomach	Στομάχι
stratosphere	Στρατόσφαιρα
symbol	Σύμβολο
synonym	Συνώνυμο
synthesis	Σύνθεση
system	Σύστημα
talent	Ταλέντο
technology	Τεχνολογία
telegraph	Τηλεγράφημα
telephone	Τηλέφωνο
telescope	Τηλεσκόπιο
theatre	Θέατρο
theology	Θεολογία
theory	Θεωρία
therapy	Θεραπεία
thermometer	Θερμόμετρο
trigonometry	Τριγωνομετρία
tropic	Τροπικός
typography	Τυπογραφία

 Συντάκτης: Β. Ξ.